Gąsienice na sosnach - co to za szkodniki?

     Ostatnio udało mi się spotkać ciekawego szkodnika sosen, dzięki temu mogę się podzielić z wami zdjęciami, a przy okazji udzielić kilku informacji na jego temat. Owad ten żeruje na różnych gatunkach sosen m.in. górskiej, czarnej, limby, wejmutki i innych.

     Zazwyczaj gdy widzimy tego typu gąsienice na roślinie myślimy: „o gąsienice motyli!”. W tym przypadku jest to jednak mylny osąd, ponieważ gąsienice te należą do borecznika rudego, który należy do błonkówek. Dorosła postać owada ma 6-9mm, dwie pary skrzydeł, czerwonobrunatne odnóża i czerwonawe zakończenie odwłoka. Larwa to gąsienica 25mm długości z czarną błyszczącą głową. W odróżnieniu od motyli larwy różnią się delikatnie budową anatomiczną ponieważ pierwsze trzy segmenty są wyposażone w odnóża tułowiowe, następnie jeden segment pozostaje wolny, kolejne pięć segmentów wyposażonych jest w odnóża odwłokowe. Barwa larw jest zróżnicowana od szarej do szarawozielonej z jasnym pasem na grzbiecie i ciemnymi przepaskami  z jasnym obrzeżeniem po bokach ciała. Po bokach ciała gąsienicy występują brodawki i czarne kolce.

owad dorosły (źródło: http://budujesz.info/artykul/borecznik-rudy-szkodnik-sosny-opis-szkodliwosc-i-zwalczanie,1327.html)

Cykl rozwojowy

     Jesienią dorosłe samice boreczników składają jaja złożone w nacięcia na brzegach igieł. Zimują jaja w igłach. W maju wylęgają się żarłoczne larwy, które żywią się zarówno młodym jak i starym igliwiem. Żerują gromadnie, są dość mało ruchliwe, podczas żeru praktycznie zamierają w bezruchu i czasem podnoszą tylną część ciała do góry. Żerując ogołacają pędy z igieł. Zgryzają igły po kolei nie rozchodząc się po roślinie, czasem uszkadzają również korę. Pod koniec czerwca i początkiem lipca schodzą do gleby pod rośliną w celu przepoczwarczenia się. Przepoczwarczają się w zbudowanym uprzednio miękkim, złocistobrunatnym kokoniku. We wrześniu i w październiku pojawiają się postacie dorosłe by ponownie móc się rozmnażać. Na rok występuje jedno pokolenie, a w terenie górzystym i zimniejszym jedno pokolenie na 2 lata.

Szkodliwość

     Jak wspomniano wyżej borecznik rudy zjada igły pozostawiając gołe pędy, co może oszpecić roślinę i wręcz zniszczyć jej naturalny pokrój. W przypadku sosen i większości roślin iglastych pozbawienie ich igieł jest nieodwracalne, ponieważ większość sosen nie regeneruje igieł na starszych pędach. Występowanie szkodnika może być groźne w przypadku bardzo dużej liczebności lub  gdy boreczniki zaatakują młodą wrażliwą roślinę. Co 7-8 lat może wystąpić masowy pojaw tego szkodnika i wtedy może doprowadzić do poważnych szkód. Borecznik wybiera na roślinie miejsca dobrze nasłonecznione. Najbardziej narażone na występowanie są lasy, zwłaszcza doświetlone obrzeża.

Zwalczanie

     Najważniejszy jest monitoring/obserwacja pojawów owadów. Wyszukuje się jaja lub młode larwy, które nie wyrządziły jeszcze poważnych szkód. Jest to sygnał do wykonania zabiegu chemicznego poprzez oprysk. Czasem również w glebie wyszukuje się kokonów w celu ich przechowania na następny sezon. Zebrane kokony umieszcza się w zamkniętym przewiewnym pojemniku i umieszcza w warunkach jakie panują na zewnątrz obserwując kiedy następuje wylęg dorosłych błonkówek. 

     Obserwacja tej fazy cyklu rozwojowego również daje nam informacje o tym że trzeba wykonać zabieg, aby uniknąć poważnych szkód. Oprysk wykonujemy preparatem o działaniu kontaktowym, np. Ambusz 250EC z grupy pyretroidów. Pamiętajmy jednak o tym aby środki ochrony roślin stosować w ostateczności zwłaszcza że środki ochrony roślin z grupy pyretroidów działają również na pożyteczne owady tj. pszczoły, trzmiele oraz naturalnych wrogów borecznika.

     

     Kolejnym bardzo prostym a zarazem ekologicznym sposobem jest po prostu usuwanie całych gałązek z żerującymi larwami borecznika. Tak zebrane gałązki należy zutylizować najlepiej spalając. W małych ogrodach taki zabieg ma bardzo pozytywne aspekty, ponieważ nie zanieczyszczamy środowiska, nie niszczymy pożytecznych organizmów, a co dla nas ogrodników najważniejsze nie tracimy pieniędzy na środki ochrony roślin.

     Możemy również walczyć z borecznikiem stosując preparaty złożone z naturalnych wrogów, którymi są parazytoidy żerujące wewnątrz larw oraz na nich. Do parazytoidów borecznika należą rączyce i gąsieniczniki. Chroniąc bioróżnorodność w naszym ogrodzie, przede wszystkim ograniczając stosowane środki chemiczne czasem problem może rozwiązać sama natura.